Sinds ik mijn training tot bosbadgids volgde in Portugal in de vroege zomer van 2019 heeft de term liminaliteit me enorm gefascineerd. Het fenomeen en voorkomen ervan fascineerde me daarvoor al, die soms ongrijpbare tussentijd en -ruimte, maar ik wist niet dat er een echt woord was om het te beschrijven. Ik kan me voorstellen dat jij ook nog nooit van het woord hebt gehoord en waarschijnlijk geen idee hebt waar ik het over heb.
Wat is liminale ruimte? En waarom zou je daarheen willen?
Een liminale ruimte is in feite een soort tussentijd. Deze ruimte en tijd, waarin alles open ligt, zijn vol potentie en ontdekking. Het is de ruimte tussen bekend en onbekend, het tegenovergestelde van een vaste, stabiele toestand. En als je naar de natuur kijkt, zie je dat er weinig vast en stabiel is. Alles is continu in beweging. Liminaliteit is dus overal te vinden – tussen dag en nacht, tussen de seizoenen die komen en gaan, tussen de bloem als knop en haar volle bloei.
Ik houd van liminale ruimtes en tijd. Ik houd van het moment tussen nacht en dag; de schemertijd, het ochtendgloren en het vallen van de avond. Ik houd van de plek waar het land het water ontmoet - het strand, de rivierbedding. Ik houd van de plek waar de berg het dal ontmoet, evenals het moment net voor die zware onweersbui. De tijd voor het aanbreken van de herfst, wanneer het licht dat op een bepaalde manier valt me vertelt dat het volgende seizoen zich snel zal aandienen.
In mijn leven heb ik op verschillende ervaringen gehad waarin ik me in een liminale toestand bevond. De keren dat ik net naar het buitenland was verhuisd staan me daar het meest van bij. Deze momenten werden niet alleen gekenmerkt met een fysieke verhuizing, maar ook een liminale toestand in mijn mentale ruimte. Het zoeken naar mijzelf, het ervaren van een ruimte en tijd waarin alles opnieuw kon worden uitgevonden. Waarin niets nog vast stond en alles mogelijk was.
Liminale ruimtes kunnen dan ook introspectieve plaatsen zijn. Een ruimte waar transformatie plaatsvindt. Waar je de wereld, de ander en jezelf kan ontmoeten om tot een dieper begrip van jezelf en de wereld groter dan jezelf te komen.
Terug naar het bosbaden.
Het ervaren van liminale ruimte in de natuur neemt je mee naar het lichaam en hart. Het bereiken en ervaren van deze ruimte is een belangrijk doel van de beoefening van bosbaden. Het nodigt uit om nieuwsgierig te zijn, de controle en vaste ideeën over en plaatjes van hoe de werkelijkheid moet zijn los te laten. Het is vertrouwd en net buiten de grens van de gewone ervaring. Het is een plek vol potentieel. Tijdens bosbaden is het de kwetsbaarheid en openheid van de liminale tijd die ruimte laat voor iets onverwachts en nieuws te gebeuren, te ervaren. Te zijn in een ontvankelijke staat. Nederig, zou ik haast willen zeggen.
Vaak is het zo dat wanneer we ons in liminale ruimte en tijd bevinden de natuur met je begint te communiceren. Het ‘merkt’ onze intentie op om verbinding te maken en biedt signalen en zinvolle ontmoetingen als we ervoor openstaan om ze te ontvangen. Er valt bijvoorbeeld een tak van een boom terwijl je nadenkt over het wel of niet loslaten van iets of iemand, of je ziet een bepaalde plant steeds weer terug, of je komt dieren tegen die een bepaalde boodschap met zich mee dragen.
Het is in deze tussentijd dat we kunnen zijn met een dieper inzicht en gevoel van verbondenheid. Het is een tijd waarin we eerder zwijgen in plaats van spreken, zijn in plaats van doen, ruimte ervaren in plaats van volheid en niet zozeer herinneren wie we zijn, maar wat we zijn: natuur.